KÜRTLERİN MİMARİ ÖZELLİKLERİ

İnsanlık tarihi boyunca nice milletlerin mimari yapıları tarih sahnesinde yer almıştır. Mezopotamya bölgesinde uygarlık tarihinden beridir nice katliamlara,sürgünlere,kültürel oto asimilasyonlara rağmen Kürt halkı,mimari özellikleri bakımından bölgedeki diğer milletleri etkilemiş,gelecek nesillere taşınmıştır. Atinalı ünlü filozof Ksenefon(m.ö 435-355)” Anabasis”adlı eserinde Van,Siirt,ve Bitlis civarındaki Kürt köyleri hakkında”Kürt köylerinde ki evler çok güzel,bolca şarap saklama sarnıçları var,Kürtler mimari olarak çok gelişmiş bir toplum”demiştir. Ünlü Grek tarihçisi Strabon:(M.ö 64-M.s-24) Kürt bölgelerinde ki hasarların ve kalelerin çok sağlam olduğunu,Kürtlerin çok iyi mimar olduğunu belirtmiştir. Bugün Şırnak sınırları içerisinde bulunan “Finik kalesi”Timur imparatorluğu kralı Timur tarafından aylarca kuşatılmış ama kaleyi ele geçiremeyeceğini anlayan Timur kuşatmayı durdurmuştur. 1650’lerde Bitlis’ten geçen Evliya Çelebi;Kürt mimarisinden çok etkilendim. Evler çoğunlukla iki katlı ve her evin yapısı birer kaleyi anımsatıyor. Evlerin çoğunda,o zaman ki çoğu medeniyetin adını bile bilmediği görkemli hamamlar var” şeklinde bahsetmiştir. Yine aynı şekilde bugün Yezid’i Kürtlerin yaşadığı laleş bölgesinde evler;Sabah doğan güneşi görecek şekilde tasarlanmıştır. Cizir bölgesinde ki mimari yapılara bakıldığında;taştan evler sıcağı içeri almadığı kadar soğuğu da uzak tutarak yaşam kalitesini artırıyordu.Her  evin önünde kuşlar için küçük pencereler yapılarak atmaca,Şahin gibi yırtıcı hayvanların önüne geçilmiştir. Tarihin en kadim ve en   eski milletlerinden olan Kürt halkı,kalemlerin daha fazla ön plana çıktığı zaman tarih sahnesin de hakettiği değeri alacağına inancım tamdır.

MEHMET AKBAŞ