Babil’in Asma Bahçeleri: Antik Dünyanın Yedi Harikasından Birinin Sırları

Babil’in Asma Bahçeleri, Antik Dünyanın Yedi Harikası’ndan biri olarak kabul edilen, efsanevi bir bahçe kompleksidir. Babil’in Asma Bahçeleri’nin nerede olduğu, kim tarafından ve neden yapıldığı, nasıl göründüğü ve ne zaman yok olduğu gibi soruların cevapları hala kesin olarak bilinmemektedir. Bu makalede, Babil’in Asma Bahçeleri hakkında bilinenleri ve tartışılanları özetlemeye çalışacağız. Babil’in Asma Bahçeleri’nin antik dünyada ve bugün neden önemli olduğunu, efsanevi niteliğini, kültürel mirasını ve gelecekteki araştırmalar için önemini anlamaya çalışacağız.

Babil ve II. Nebukadnezar

Babil, Irak’ın 80 km güneyindeki Babil eyaletinde yer alan antik bir kenttir. Kentin yerleşim tarihi MÖ 3 bin yıla dayanmaktadır. Kentin en parlak dönemi, MÖ 6. yüzyılda Yeni Babil İmparatorluğu’nun başkenti olduğu zaman olmuştur. Bu imparatorluğun kurucusu ve en büyük kralı II. Nebukadnezar’dır (MÖ 605-562) Nebukadnezar, babası Nabopolassar’ın başlattığı Asur İmparatorluğu’na karşı mücadeleyi sürdürmüş ve MÖ 605’te Karkemiş Savaşı’nda Mısır ordusunu yenerek Mezopotamya’nın hakimi olmuştur. Daha sonra MÖ 597 ve MÖ 587’de Kudüs’ü iki kez ele geçirmiş ve Yahudileri Babil’e sürgün etmiştir. Bu olaylar Tevrat’ta da anlatılmaktadır. Nebukadnezar, sadece savaşçı bir kral değil, aynı zamanda başkentini dünyanın en görkemli şehri yapmaya çalışan bir sanatseverdi. Babil’i çift tuğla duvarlarla çevirmiş, İştar Kapısı’nı ve Babil Kulesi’ni inşa ettirmiş, saraylarını ve tapınaklarını süslemiş ve muhtemelen Babil’in Asma Bahçeleri’ni yaptırmıştır.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin Tasviri

Bir sanatçının Babil’in Asma Bahçelerini yeniden tasvir etmesi, c. MÖ 8. – 6. yüzyıl

Babil’in Asma Bahçeleri hakkında bilinen en eski kaynak, MÖ 290’da Babil rahibi Berossus tarafından yazılan ve Josephus tarafından aktarılan bir metindir. Bu metinde bahçelerin II. Nebukadnezar tarafından karısı Amytis için yaptırıldığı ve dağlık bir ülkeye benzediği söylenir. Bahçelerin adı Grekçe “yükseğe asılı” anlamına gelen “kremastos” kelimesinden türetilmiştir. Antik Yunan ve Roma yazarları, Babil’in Asma Bahçeleri’nin nasıl göründüğü ve nasıl yapıldığı hakkında en ayrıntılı bilgileri vermektedirler. Bu yazarlara göre, bahçeler çamur tuğlalardan inşa edilmiş katlı bir yapıda yükselmekte, her katta farklı türde ağaçlar, çalılar ve asmalar yetişmekte, bahçelerin sulanması ise Fırat Nehri’nden su çekip yukarı taşıyan bir makine ile sağlanmaktaydı. Babil’in Asma Bahçeleri, Antik Dünya’nın Yedi Harikası’ndan biri olarak kabul edilmekteydi. Ancak bahçelerin tam olarak nerede olduğu ve nasıl göründüğü hala kesin olarak bilinmemektedir. Bazı kaynaklar, bahçelerin Babil Kralı Nebukadnezar II tarafından Medli eşi Amytis’i memleketi olan yeşil tepeleri ve vadileri özlemesin diye yaptırdığını söylemektedir. Babil’in Asma Bahçeleri’nin tasviri hakkında farklı görüşler de vardır. Bazı yazarlar bahçelerin dikdörtgen veya kare şeklinde olduğunu, bazıları ise dairesel veya yarım daire şeklinde olduğunu söylerler. Bahçelerin boyutları da farklı rakamlarla verilir. En yaygın kabul edilen ölçüler ise 120×120 metrelik bir alana yayılan ve 23 metre yüksekliğinde olan bahçelerdir.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin Kaynağı ve Yeri

Babil’in Asma Bahçeleri’nin nerede olduğunu gösteren harita.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin kim tarafından ve hangi kaynaklara dayanarak yapıldığı, nerede inşa edildiği veya edilmediği, arkeolojik kanıtların olup olmadığı ve alternatif teorilerin neler olduğu hakkında bilgi vereceğiz. Babil’in Asma Bahçeleri’nin yapımı ile ilgili en eski ve tek kaynak, MÖ 290’da Babil rahibi Berossus tarafından yazılan ve Josephus tarafından aktarılan bir metindir. Bu metinde bahçelerin II. Nebukadnezar tarafından karısı Amytis için yaptırıldığı ve dağlık bir ülkeye benzediği söylenir. Bu açıklama, bahçelerin Babil’de olduğu ve Amytis’in Medya kralının kızı olduğu varsayımına dayanır. Ancak bu varsayımın doğruluğu kesin değildir. Bazı araştırmacılar, Amytis’in Medya kralının değil, Lidya kralının kızı olduğunu ve Nebukadnezar’ın karısı değil, oğlu Evil-Merodach’ın karısı olduğunu ileri sürerler. Babil’in Asma Bahçeleri’nin görünümü ve yapısı hakkında daha ayrıntılı betimlemeler ise antik Yunan ve Roma yazarlarından gelmektedir. Strabo, Diodorus Siculus ve Quintus Curtius Rufus gibi yazarlar, bahçelerin çamur tuğlalardan yapılmış teraslı bir yapı üzerinde yükseldiğini, her terasta çeşitli ağaçlar, çalılar ve asmalar bulunduğunu, bahçelerin sulama sisteminin ise suyu Fırat Nehri’nden çekip yukarı pompalayan bir mekanizmadan oluştuğunu anlatırlar. Ancak bu yazarların hiçbiri bahçeleri bizzat görmemiş, sadece duyduklarını veya okuduklarını aktarmışlardır. Ayrıca bu yazarların verdikleri ölçüler ve şekiller de birbirinden farklıdır.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin varlığına dair arkeolojik kanıt bulunamamıştır. Babil’de yapılan kazılarda bahçelere ait olabilecek herhangi bir kalıntıya rastlanmamıştır. Bu durumun sebebi olarak bazı olasılıklar öne sürülmüştür: Birincisi, bahçelerin Babil’de değil de başka bir yerde olduğu; ikincisi, bahçelerin zamanla yok olmuş veya tahrip edilmiş olduğu; üçüncüsü, bahçelerin hiç var olmadığı veya abartılı bir şekilde anlatıldığı. Bazı araştırmacılar, bahçelerin Babil’de değil de Ninova’da olduğunu iddia etmişlerdir. Ninova, Asur İmparatorluğu’nun başkenti olup bugünkü Musul kenti yakınlarında yer almaktadır. Bu teoriye göre, bahçeler Asur Kralı Sanherib (MÖ 704-681) tarafından yaptırılmıştır. Sanherib’in bahçelere ait olduğu düşünülen bazı yazılı belgeleri ve sulama sistemi kalıntıları bulunmuştur. Ancak bu teori de kesin değildir. Çünkü bahçelerin Asur kaynaklarında da bahsedilmediği, Sanherib’in bahçeleri değil de başka bir yapıyı kastettiği, sulama sisteminin de bahçelerle ilgisi olmadığı ileri sürülmüştür. Bazı araştırmacılar da bahçelerin tamamen mitsel olduğunu veya eski Yunan ve Roma yazarlarının romantik bir doğu bahçesi idealini temsil ettiğini savunmuşlardır. Bu teoriye göre, bahçelerin hiç var olmadığı veya çok daha küçük ve basit olduğu, ancak zamanla abartılı bir şekilde anlatıldığı düşünülmektedir. Bu teorinin destekçileri, bahçelerin Babil ve Asur kaynaklarında hiç bahsedilmediğini, antik yazarların da birbirlerinden kopya ettiklerini veya yanlış anladıklarını öne sürerler.

Babil’in Asma Bahçeleri’nin Önemi ve Mirası

Babil’in Asma Bahçeleri, antik dünyanın en büyük mühendislik başarılarından biri olarak kabul edilir. Bahçelerin yapımı, suyu yüksek bir yere taşımanın ve kurak bir bölgede yeşil bir vaha yaratmanın zorluğunu gösterir. Bahçeler aynı zamanda doğa ile uyumlu bir mimari anlayışının da örneğidir. Bahçelerin tasarımı, teraslı bahçe geleneğini etkilemiş ve daha sonraki dönemlerde peyzaj sanatına ilham vermiştir. Babil’in Asma Bahçeleri, aynı zamanda antik kültürler arasındaki etkileşimin de bir göstergesidir. Bahçelerin yapımında kullanılan malzemeler, teknikler ve bitkiler, Babil’in çevresindeki farklı uygarlıklardan alınmış veya öğrenilmiştir. Bahçelerin adı ve anlamı da Grekçe ve Farsça gibi farklı dillerden gelmektedir. Bahçelerin efsanesi de farklı kültürler tarafından paylaşılmış ve yorumlanmıştır. Babil’in Asma Bahçeleri, bugün hala insanların hayal gücünü ve merakını uyandıran bir eserdir. Bahçelerin varlığına dair kesin bir kanıt bulunamasa da, bahçelerin arayışı devam etmektedir. Bahçelerin gizemi, sanatçılara, yazarlara ve film yapımcılarına ilham kaynağı olmuştur. Bahçelerin yeniden inşa edilmesi veya canlandırılması için de çeşitli projeler geliştirilmiştir. Babil’in Asma Bahçeleri, antik dünyanın en büyüleyici ve tartışmalı eserlerinden biridir.